Ima li
univerzalnog štapa; kako odabrati pravi; riječ dvije o osnovnim “dimenzijama”
svakog blanka, prednosti i mane brže i sporije akcije; razvojni put od
“bambusa”, preko “ germine” do modernih varaličaraca…
piše: Igor PERIĆ
Koji je štap
najbolji?!
Odgovor je
težak približno kao i onaj na pitanje – koja je žena najljepša. Ima ih u trendu na
koje se svi “lože”; neke krasi gipkost i brzina, bude ih nakinđurenih, ali i
otmenih koje pojavom obaraju s nogu, zbog kojih osjećate bol u grlu i puls vam
skače u nebo… Pričam o blankovima, naravno.
Za one što
nijesu od ribarske fele, blank je tijelo štapa koje se “naoružava” provodnicima,
drškom, držačem mašinice…Kada opremite blank dobijate proizvod/štap koji je,
svaki na svoj način, poseban.
To ja pojašnjavam
drugaru koji gotovo da se uvijek blago iznervira (iz najbolje namjere) kad mu
prijavim da je moja kolekcija pojačana još nekim “namjenskim” primjerkom za lov
brancina, luceva, liganja ili pastrve.
“Je li to
onaj 326. koji ti je baš nešto nedostajao i njegova će nabavka činiti drastičnu raziliku u efikasnosti na onoj
tvojoj pošti?...”
E, sad, na
stranu fanatizam i privrženost opremi koja može da ima svoje praktične,
namjenske ili kolekcionarske, dakle nekad iracionalne aspekte. Ali sve što nas
čini srećnim ima opravdanje (kako sebičan izgovor) naročito ako uživate u radu blanka
poput hedoniste koji kuša dobar vranac ili pošip.
 |
| Pauza prije novog zabačaja... |
Daj neki univerzalni
Koliko puta
ste u ribarskoj radnji sreli ribolovca-početnika koji traži štap za sve: i da zabaci
varalicu, plasira sistem za lov na dubinca, usput malo merači na plovak…sve to uz objašnjenje da mu treba za jezero, rijeku ili
kad skokne do mora.
Odmah se
sjetite svojih muka i razvojnog puta i učenja o “prutovima”, odrastanje uz
bambus, vječne “germine” i njihove manje vječne karike, pa prelaz na Silstar i
DAM teleskope…Dok vremenom, tokom “renesanse” ribolovne opreme i izgradnje
predstave o varaličarenju, ne stignete do cijele palete modernih štapova za spining,
pendulu, razne vrste džiging tehnika…Shvatite tokom te evolucije da nema
univerzalnog, što opet ne znači da nema višenamjenskih štapova. Primjera radi, štap
za vođenje džig glava u rječnom toku, ili na ušću, takvih je performansi da će
poslužiti za laganije usmjeravanje “šetača” i popera. Zavisno od dužine biće
bolji za jednu ili drugu tehniku; a kao srednje rješenje mnogi smatraju magičnih
devet stopa.
Vrste štapova
Uopšteno,
štapove determinišu tri osnovne “dimenzije”: dužina, težina bacanja
(preporučena težina varalice) i akcija štapa (pojednostavljeno rečeno “rad” ili
“ponašanje” štapa pod opterećenjem). Iako ima kraćih, specijalizovanih štapova
za lov iz čamca ili zabacivanje raznih teških “jerk” varalica, ovdje ćemo se
osvrnuti na “standardne” za lov laganim do srednje teškim varalicama; drugim
riječima od ukljate do zubatice/strelke, luca i lice (poping i tuna štapovi su posebna
kategorija).
 |
| Koji odabrati? |
Dakle, ovi
“obični” su, uglavnom, dvodjelni, rjeđe trodjelni, dužine od 2,1 do 3,3 metra.
Računa se da je prosječni, najbliži nekoj univerzalnoj dužini - 2,7metara.
Kraći štap je bolji za vođenje popera i zara, duži za voblere, shore jigging
ili lov sbirolinom i kastmasterima, tazmanijskim đavolima i sličnim dalekometnim
varalicama.
TEŽINA
BACANJA se obično označava rasponom “od” – “do”, primjera radi 5-20 gr, 10-30,
20-50, 50-100… Idealno opterećenje je negdje na sredini te dvije mjere, a donja
i gornja deklarisana gramaža su limiti: prvi za osjećaj da uopšte možete
valjano zabaciti i voditi varalicu, a drugi za opterećenje koje ne bi valjalo
prekoračiti.
Ali, težina
bacanja je okvirna napomena, koju treba shvatiti relativno jer praksa ukazuje
na neka odstupanja - jedna stvar je zabacivanje, a druga vođenje varalice.
Recimo: štapom od 10-40 gr vodićete sasvim lijepo plitkoroneći vobler od 15
grama, ali ćete mučiti i sebe i blank štapa, recimo, laganijim dubokoroncem od 11 cm sa
velikom paktom... Dakle otpor koji stvara varalica zahtijevaće znatno veću
težinu bacanja, naročito u tekućoj, brzoj vodi.
Dolazimo do AKCIJE
štapa koju ribolovci često POGREŠNO miješaju sa težinom bacanja. Akcija je,
kako smo naveli, ponašanje, savijanje štapa i njegov rad prilikom vođenja
varalica i tokom zamaranja ribe. Evropljani bi rekli A, B i C akcija…Pri čemu
je A brzi šta kojem se savija vrh, B sporiji, kojem radi gornja sekcija, dok je
C – parabolik, blank se savija “iz drške”…
Japanci su tu
precizniji, oni često pored oznaka za preporučenu strunu, težinu bacanja ili
preporučeni “drag” (silu kočenja) u opisu daju oznake: regular, regular fast,
fast, extra fast. Vi onda znate kakav je odgovor štapa na određeno opterećenje
(radi li vrhom, sredinom, ili se savija cio, iz drške) sa svim prelazima…
 |
| Kako se ne izgubiti u oznakama |
S druge
strane Shimano, recimo, daje oznake L, M, MH, H…prema kojima znate namjenu
štapa, snagu a ujedno svako slovo je, usput, supstitut za adekvatnu težinu
bacanja…Koje je akcije štap zavisi od modela Ii vrste blanka, odnosno karbona
ili vlakna od kojeg je sazdan.
Treba
napomenuti još jednu bitnu stvar - neće iste performanse imati identično
označen štap različite dužine. Kao primjer navodim Shimanov bilo koji model 240H
i 300H, oba 20-50 grama, ali će se blank ponašati različito jer tu fizika igra
ulogu (dužina poluge od drške do vrha štapa).
Privikavanje
Sad ću
pokušati praktično da dočaram koja je razlika između bržeg (oštrijeg) i
sporijeg (mekšeg) štapa u radu. Ovaj prvi, pojednostavljeno rečeno, brže se
vraća u početni položaj, a kod drugog vrh tromije prelazi istu putanju od
savijanja do ispravljanja. Praktično – to znači da je brži i oštriji štap
pogodan za vođenje džig glava ili “walk the dog” tehniku, jer omogućava
pravovremeno prenošenje “komande” iz zgloba ruke, dok će sporiji dati prostora
da se vobler razmaše, uhvati pravu akciju jer se animiranje varalice izodi sa
tolerancijom, bez naglih kidanja i “rezanja” oštrim pokretima.
 |
| Cormoran Thunderstick 270 10-40 i odavanje pošte rivalu |
Sjećam se
kako sam se trudio da ličnim osjećajem nadogradim sporiji odgovor pravog
vobleraškog štapa kakav je bio Cormoran thunderstick modela stare serije (slava
mu, donio mi je puno finih brancina i zubatica) na ponašanje recimo popera ili
prvih Hedon spook-ova koje sam nabavljao. Nije bilo to-to, teško je bilo
udahnuti pravku akciju, naročito zarama, ali je zato taj isti štap u vožnji
voblera bio pravo rješenje. A još je pri jakim talasima znao kompenzovati
najnevjerovatnije bjegove ribe i u tim početnim danima spašavao ulov koji bih tada
teško kontrolisao znatno oštrijom Daiwom powermesh, iste deklarisane težine
bacanja!
 |
| Kad treba pomiriti razne vrste varalica, od silikona do voblera - Daiwa Powermesh 300 10-35 |
Prelaz sa
sporijeg na brži štap je u startu neobičan. Kao da vam je neko promijenio ruku
u ramenu. Ali, već nakon par izlazaka i konkretnih, dobrih ulova uviđate
karakteristike, mogućnosti blanka i navikavate na novi režim: oštriji štap -
mekša kočnica, obraćanje pažnje na završnih par sekundi borbe, manevrisanje –
“davanje štapa” kojim nadomjestite nedostatak parabole…Brušenje filinga, da ne
bi cijepali ribu i ispravljali trokuke, jer blank ne prašta grubu igru i
čupanje ribe. Još samo da nađete pravi štap!
Preporuka
Prava je
stvar kad u tom traganju imate dobru preporuku…O, to je zlata vrijedan moment,
da ne lutate.
Na nagovor
kolege Bojanca, tačnije sugestiju da bi bilo dobro da za namjenski estauarski
ribolov brancina probam blank dopadljivog “škorpiona” prve serije (Shimano Antares
300H, T-curve) uzeo sam taj izuzetan stroj za vođenje jig glava. Kupio ga “na
slijepo” nakon što ga je majstor “nacrtao” i opisao njegov puls i disanje. Ako
mi ne legne, lako ga je prodati, jer je tražen na tržištu.
 |
| Antares BX 300 MH i levrek 8.5 (ulov i foto N. Radović) |
Kad je
stigao, očuvan kao da nije vode gledao, punio mi je oko, ali me malo brinuo:
djelovao kao da nema dovoljno duše. Njegove sam karakteristike spoznao na teži
način: u jakom toku silikonca je “sastavio” dobar brancin i pokazao mi ono što
mi je bilo predočeno; treba upoznati blank i vidjeti što sve može. Meni,
zakletom voblerašu, naviklom na regular akciju, za uspomenu je ostala
ispravljena beštija od udice, spoznao sam granicu na kojoj kičma Antaresa
preuzima na sebe silinu ribe i skontao kako da radim sljedeći put.
E, da,
zaboravih da navedem neke hedonističke momente: nije naoružan modernim K karikama,
kao njegov nasljednik sad već treće ili četvrte generacije, ali njegova boja,
ručka od fosilnog drveta i lijepa pluta čini tu namjensku alatku i estetski
vrlo dopadljivom kreacijom. Mana je halter sa prednjim navojem. Od radne opreme
krasi ga detekcija dna kao da ima ugrađen sonar, vibracija silikonca prenosi se
sasvim dobro...
Primjereniji
No, ukoliko u
istoj vodi lovite vratolomnu zubaticu, moraćete da promijenite režim “vožnje”
(što bi rekao drugar – “prebaci na manuelno umaranje”). Treba krućim,
džigeraškim štapom da, ako je izvodljivo, odradite mekše pokrete za koje bi vam
dobro, u suštini, došao neki lijepi “progresivac” (ravnomjerno prenosi opterećenje
do momenta kad stvar preuzima kičma), koji kompenzuje ludovanje zubatice, njene
skokove i akrobacije u vazduhu, a u kritičnom momentu zna da joj “pokaže zube”.
A opet nije previše mek.
 |
| Postoji li iko da nije kao mali sanjao da lovi na SPORTEX? |
 |
| Izmišljen za vobleraške duele - trometraš Cormoran Maro power, 20-60 gr |
 |
| Stara ljubav zaborava nema - Thunderstick je bio ubica zubatica po teškom moru |
Što želim
reći - Antares će odraditi posao, ali će mnogo ljepši i efikasniji ribolov
pružiti neka druga alatka, počev od vođenja voblera do umaranja ribe: recimo
neki Sportex Black arrow, primjera radi, ili moderniji, elegantni Maro power od
Cormorana, trometraš, deklarisane gramaže 20-60, tanak (spolja gledano) od HM40
karbona. Ne pravi se više, na žalost, a da se kojim slučajem pravi – volio bih
ga vidjeti sa drugačijoj drškom, sa manje kerefeka…
Teško bih mu
mogao naći pandan, eventualno sličan je utisak na mene ostavio Yamaga Erly
100mr koji koristi drugar, s tim što zamjeram prekratku dršku, za štap od 10
fita… Što je opet individualna stvar. Njemu sasvim odgovara.
Nijesam
pomenuo sve ove firme i modele da bi njih nametnuo kao rješenje: govorim o
iskustvu i dostupnosti solidnih alatki na domaćem tržištu, varaličarske opreme.
Ne sumnjam da bi vrhunski Tenryu ili kakav Graphitleader još bolje pasovali.
Govorim o tome da štap treba da bude produžetak ruke. Pa, tragajte za onim koji
najbolje leži u ruci i birajte ga spram mašinice, da budu u balansu!
 |
| Hedonistički momenat: SJ oprema u kombinaciji Saltiga game type i Colmic Power spin |
Zato, u našim
spinning krugovima, kad kupite novi štap vrijedi krilatica koju je lansirao
kolega: “Srećno njime lovio i boljim ga zamijenio”.
Bistro!
